mahonick Üye Puan: 1768.5  | Gönderilme Tarihi: 04 Haziran 2009 22:42:52
Öğretim materyallerinin hazırlanmasındaki temel ilkeler, materyalin türüne bağlı olarak değiştiği halde, her türlü materyalin geliştirilmesinde göz önüne alınabilecek temel ilkeler ise şu şekilde açıklanabilir:
1. Öğretim materyali, basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır:
Unutulmamalıdır ki, öğretim materyallerinin öğretim ortamındaki en önemli rolü, öğretim ortamının,
Öğrenci için daha etkin ve anlamlı kılınmasıdır. Bu nedenle, hazırlanacak öğretim materyalleri, konuyu basitleştirebilen, öğrenci için anlaşılmasını kolaylaştıran ve gereksiz bilgilerle donanık olmayan bir özellik taşımalıdır. Materyal fazla ayrıntılı olursa öğrencilerin belleklerinde anlamlı kodlamaları güçleşir.
2. Öğretim materyali, dersin ve konunun amaçlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır:
Dersin hedeflerini desteklemeyen bir materyal, her ne kadar iyi hazırlanmış olsa, bile, öğretimsel etkinliği düşük olacaktır. Çünkü her derste, kazandırılması amaçlanan ve önceden spesifik olarak belirlenmiş hedeflerin öğrenciye kazandırılması için, öğretimsel etkinlikler tasarlanır ve uygulanır. Öğretim etkinlikleri içinde yer alan öğretim materyallerinin geliştirilip kullanılması da, hedef davranışlara göre belirlenir. Örneğin hedefler kavrama düzeyinde ise, kullanılacak öğretim materyali örneklerle dolu olmalı, öğrencinin yorumlama, özetleme v.b. kavradığını gösterecek etkinliklere işaret etmelidir. Örneğin hedefler uygulama düzeyinde ise, öğretim materyali de öğrenciye uygulama yapma fırsatı sunabilmelidir.
3. Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır:
Öğretim materyallerinin kullanılış amacı, öğretmen tarafından tasarlanan ve uygulanan öğretim etkinliklerinin desteklenmesidir. Öğretim materyallerinin, bütün içeriğin öğrenciye aktarılması amacıyla değil, içeriğin önemli ve ana temalarının öğrenciye sunulmasında kullanılması en etkin yaklaşımdır. Bu yüzden, hazırlanacak materyaller, konunun ana hatlarını sunan, anlaşılması güç olabilecek konuları açıklayan, içeriği soyuttan somuta taşıyabilen ve görsel – işitsel özellikleri kullanarak anlaşılmayı kolaylaştıran türden olmalıdır. Örneğin, ilköğretim Sosyal Bilgiler dersinde, “Vatandaşlık Görevlerimiz” konusunda, bu görevlerin şematik bir şekilde sunulması ve resimlendirilmesi, konunun öğretmen tarafından soyut ve sözel olarak anlatımında daha etkilidir.
4. Öğretim materyalinde kullanılacak görsel özellikler (resim, grafik, renk, v.b.) materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır:
Görsel – işitsel özelliklerin öğrencinin dikkatini çekmede ve öğrenciyi güdülemede etkin olduğu bir gerçektir. Ancak, amaca hizmet etmeyen ve gereğinden fazla kullanılan görsel – işitsel öğeler öğrenci dikkatini dağıtabilir ve öğrenme güdüsünü yok edebilir. Örneğin, Powerpoint’te hazırlanmış bir sunumda, öğrencilerin dikkatini sunuma çekmek için ilk sayfada ses kullanımı bu amaca hizmet edebilir. Ancak, sunumun her aşamasında aynı sesin kullanılması artık öğrencinin dikkatini çekme özelliğini kaybedip, öğrenci için bıktırıcı ve dikkatini dağıtıcı olabilir. Bu yüzden öğretim materyalinde kullanılacak görsel – işitsel öğelerin ne amaca hizmet edeceği önceden planlanmalıdır. Bunun nedeni, öğretim ortamında tasarlanan her türlü etkinlik öğretimsel nitelikte olmalı ve öğretimsel değeri olmayan hiçbir etkinlik öğretim ortamında yer almamalıdır.
5. Öğretim materyalinde kullanılan yazılı metinler, görsel – işitsel öğeler, öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek hayatıyla tutarlılık göstermelidir:
Öğretim materyallerinin öğretim ortamındaki işlevlerinden biri de, öğrencinin gerçek hayatıyla öğretim ortamı arasında bir köprü kurabilmektir. Bu yüzden, öğretim materyalinin içerdiği her türlü görsel – işitsel öğe, öğrencinin yakın çevresinde görebildiği ve anlamlaştırabildiği gerçek nesneleri yansıtmalıdır. Ayrıca, materyal öğrencinin bilişsel, fiziksel, sosyal ve duyuşsal hazır bulunuşluk düzeyine uygun olmalıdır. Örneğin, İlköğretimin ilk yıllarında, öğrenciler somut işlemler döneminde oldukları için, onlar için hazırlanacak öğretim materyallerinin soyut öğelerden arındırılmış ve öğrencinin gerçek hayatını yansıtan örnekler ve nesneler içermelidir.
6. Öğretim materyali, öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı sağlamalıdır:
Öğrenciler için en etkin öğrenme ortamları, öğrencilerin aktif olduğu ortamlardır. Öğrenci için, öğrenme ortamındaki etkinliklere katıldığı ölçüde kalıcı izli öğrenme gerçekleşir. Bu gerçekten hareketle, her türlü öğretim materyali, mümkün olduğu ölçüde, öğrencinin aktifliği ilkesine uygun olarak hazırlanmalıdır. Örneğin, öğretim materyali olarak asetat kullanılıyorsa, öğrenciye, gerekli yerlerde, asetat üzerine yazı yazma imkânı verilmeli ve hatta gerektiğinde öğrenci kendi asetatını hazırlayabilmelidir.
7. Öğretim materyalleri mümkün olduğunca gerçek hayatı yansıtmalıdır:
Hazırlanan öğretim materyalinin, gerçeğe uygunluğu sağlanmalı, mümkünse gerçek hayatı en iyi sınıf ortamına taşıyabilecek materyallerin seçilmesi gerekir. Öğretim ortamlarının düzenlenmesinin en temel amacı, gerçek hayatı sınıf ortamına taşıyabilmektir. Ancak, gerçek hayata ulaşılamadığı durumlarda en yakın modeller seçilmelidir. Örneğin, kan dolaşımının gerçek olarak sınıf ortamında çocuğa gösterilmesi mümkün değildir. Fakat hazırlanacak iyi bir kan dolaşım modeli ile çocuk uygulamalı olarak kan dolaşımını kavrayabilir.
8. Öğretim materyal her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır:
Kullanılacak her türlü materyali bütün öğrencilerin kullanabileceği ve yararlanabileceği türden olmalıdır. Öğretimsel materyallerin kullanımı, bazı öğrencilerin sahip olabileceği özel özelliklerin değil, her öğrencide bulunulduğunda inanılan ortak yeteneklerin ve özelliklerin kullanılmasını gerektirmelidir. Örneğin, bir bilgisayar yazılımı öğretim materyali olarak kullanılacak ise, bütün öğrencilerin yazılımı kullanmaları için gerekli bilgisayar bilgisine ve becerisine sahip olması gerekir. Aksi takdirde, böyle bir materyal sadece bilgisayar kullanma becerisine sahip olan öğrenciler için etkin olacaktır.
9. Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabildiği türden değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır:
Öğretimsel amaçlı hazırlanan materyallerin sadece öğretmen tarafından kullanılacağını düşünmek büyük bir yanılgı olur. Çünkü öğretim ortamının öğrenci için değil, öğrenci ile birlikte hazırlanan öğretimsel etkinlikler bütünü olduğunu unutmamak gerekir. Bu gerçekten hareketle, öğretim ortamında kullanılacak her türlü materyalin mümkün olduğu ölçüde öğrencinin de öğretmenin rehberliği olmadan da kullanabileceği şekilde tasarlanması ve geliştirilmesi gerekir. Kullanımı çok karmaşık olan öğretim materyalleri öğrenciyi öğrenme ortamında pasif kılabileceği gibi, öğretim ortamını da öğretmen merkezli hale getirebilir. Bunun sonucunda öğretim materyalinin, öğrencinin yaratıcılık, problem çözme ve analitik düşünme gibi eğitimde çok kritik kabul ettiğimiz özelliklerini geliştirmesi beklenemez.
10. Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı hazırlanmalı, bir defalık kullanımlarda zarar görmemelidir:
Öğrenme ortamında, öğrencilerin farklı öğrenme hızlarına sahip oldukları bir gerçektir. Bazı öğrenciler, konuyu anlayabilmek için daha fazla örneğe ve tekrara ihtiyaç duyabilirler. Bu yüzden, öğretim materyalleri öğrencinin ihtiyacına paralel olarak farklı zamanlarda ve sürelerde kullanılabilecek özellikte olmalıdır.
11. Hazırlanan öğretim materyalleri, gerektiği takdirde, kolaylıkla geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır.
Günümüzde hızla gelişen teknoloji ve gelişen bilgi birikimi, eğitimsel içeriklerin ve öğrencilerim öğrenme ihtiyaçlarının da hızla değişmesine neden olmaktadır. Eğitim ortamının gerçek hayatla tutarlılık göstermesini sağlamak ve öğrencinin ihtiyaçlarına cevap verebilmesi için, kullanılan materyallerin içeriğinin mutlaka gerçek ve en güncel bilgileri içermesi gerekir. Bu yüzden, öğretim materyalleri, içerikte meydana gelen yenilikleri ve gelişimleri yansıtabilen türde ve güncelleştirilebilir yapıda olmalıdır. Güncelleştirilmesi mümkün olmayan materyallerin, öğretimsel olarak etkinliğini zamanla kaybetmesi kaçınılmazdır.
Öğretim materyallerinin etkin bir şekilde hazırlanmasında ve seçilmesinde, bazı ilkelerin kontrol edilebilmesi için, her öğretmenin öncelikle aşağıda verilen şu soruları cevaplandırılması gerekir.
1. Materyal, eğitim programıyla uyumlu ve programı destekleyici nitelikte midir?
2. Materyalin içerdiği bilgiler doğru ve güncel midir?
3. Materyalde kullanılan anlatım türü açık ve anlaşılabilir mi?
4. Materyal, öğrenciyi güdüleyici ve ilgisini çekici nitelikte midir?
5. Materyal, öğrencinin derse katılımını sağlayabilir nitelikte midir?
6. Materyal teknik özellikleri açısından yeterli midir?
7. Materyalin etkinliği hakkında önceden elde edilmiş bilgiler var mı?
8. Materyal, içerik açısından tarafsız ve öğretimsel nitelikte midir?
9. Materyalin kullanımı için gerekli kullanım kılavuzları(öğretmen-öğrenci) ve yazılı dokümanlar var mı?
McAlpine & Weston, 1994: 19 – 30
http://www.zezencay.cjb.net - 2001
GÖRSEL TASARIM
Bir görüntü yaratırken, başlarken görünümün bir taramasını oluşturmak, sanatsal yaklaşımı ve tasarım kuramlarına en uygun yöntemdir. Bu aşamada sanatsal kuramlara en uygun yöntemdir. Bu aşamada sanatsal detaylardan çok doğru kelimeler ve görüntüleri seçip en uygun biçimde birleştirme ve uygun renkleri kullanmak önemlidir.
Sanat çizgi, şekil, desen ve renk bileşenlerinden oluşmaktadır.
Çizgiler düz, eğik, noktalı veya kesik kesik olabilir, ilgi çekmek ve yönlendirme amaçlı kullanılabilir.
GENEL İLKELER
Şekil iki boyutlu biçimdir ve özel – genel olabilir.
Desen kaba, ince, düz v.b. olabilir.
Renk görünümümüzün dikkat çekme ve iletişim özelliklerini önemli ölçüde güçlendirir.
Çizgi dikkatli bir yol boyunca sürüklemeye veya bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır. Çizgiler işlem, yön ve hareket gösterir.
Çizgiler ayrıca şekilleri ayırma ve birleştirme işlemlerini yapar ve üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı taşlarıdır.
ÇİZGİ
Yatay çizgiler durgunluk hissi verir.
Dikey çizgiler güç gösterir, yukarı bakma hissi verir.
Köşegen çizgiler kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir. Çapraz köşegenler karışıklık hissi verir. Eğik çizgiler de hareket hissi verir.
ŞEKİL
Kendine bağlanan çizgi bir şekil oluşturur. Şekiller iki boyutludur ve bir nesnenin dış çizgilerini gösterebilir.
Şekiller anlamlı bir bütün oluşturmak için bir araya gelebilir. Bazı şekiller sadece silueti ile kendini oluşturur. (örn: elma, kalp) Diğerleri ise geometrik veya amorf olarak gruplandırılabilir.
Pek çok görünüm, çizgi ve şekiller dâhil iki boyutludur.
Desen kullanarak üçüncü bir boyut eklenebilir.
Desenler üç boyutlu cisim ve materyal özelliğinde ise dokunma hissini uyararak konuyla ilgili daha yalın bir fikir verir.
Desen önem fikri vermek, ayırmak veya bütünleştirmek amaçlı da kullanılabilir.
|
Ara
Bu içeriğin geçmişi: 
12 Aralık 2009 00:12:15 tarihinde 
