mahonick Üye Puan: 1768.5  | Gönderilme Tarihi: 03 Aralık 2011 01:59:47
PC'nin İçinde Neler Var?
Herkesin bilgisayar alması ve evlerde giderek yaygınlaşması zamanla bilgisayarları mutfaklarda kullanılan aletler gibi sıradanlaştırsa da uzun süren araştırmaların sonuçlarıdır. Elektronik ve matematiksel temeller üzerine oturan bilgisayarlar kullanıcıya sade bir arayüzle sunulurlar. Bu arayüz, yazılımlar ve bilgisayarın dış görüntüsüdür. İçeride olup bitenler hakkındaysa çoğu kullanıcı temel bir fikre bile sahip değillerdir.
Araba kullanıcıları ehliyet sahibi olurken motorun çalışma prensipleri hakkında ufak da olsa temel bir eğitimden geçirilirler. Bu bilgiler çoğunlukla arabayı tamir etmeye yönelik olmasalar da sürücünün neyin nasıl çalıştığını bilmesi kendine özgüvenini artırır. Karışık gözüken mekanizmaların aslında çok basit temeller üzerine kurulu olduklarını bilmek, olayın özünü kavramak her türlü cihaz için aslında gereklidir.
Bilgisayarların çalışma mantıkları ve yapıları hakkında bilgi sahibi olmak bilgisayar kullanıcıları için de önemlidir. Bilgisayarı oluşturan parçalardan anakart, işlemci, ekran kartı, hard disk, ram, cdrom, modem ve her türlü genişleme kartları aslında benzer temeller üzerinde hareket ederler. Bunların tümünü üzerinde barındıran anakart ve tüm işlemlerden sorumlu olan işlemci de tanınması gerekilen önemli parçaların başında gelirler.
Anakart
Bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran elektronik devredir. İngilizce'de Main Board olan ismi Türkçe'ye Ana kart olarak tercüme edilmiştir. Üzerinde ekran kartı, ses kartı, modem, ethernet, ram ve işlemcinin girebileceği yuvalar, klavye, hard disk, flopy ve seri-paralel port denetçileri, ve bunların koordinasyonunu sağlayan çipsetler bulunur. Anakartın üzerinde ram ve işlemci dışındaki kartların takılabileceği yuvalara slot adı verilir. Bu slotların takılacak karta göre farklı özellikler barındırması gerekir. Anakartın üzerinde yer alan slotlar PCI, ISA yada AGP olmaktadır. Eski 486 işlemci kullanılan anakartlar üzerinde VESA adı verilen ve artık kullanılmayan başka bir slot da bulunmaktaydı.
Veri Akışı
Anakartın üzerindeki veri akışı işlemcinin denetlemesi altında bus adı verilen elektronik yollar üzerinden yapılır. Bus'lar anakartın sinir sistemidir. Bu sinir sistemi anakartın üzerindeki tel yollardır. İşlemciyi tüm diğer parçalara bağlar. İki tür bus vardır. Bunlardan ilki System Bus adı verilen işlemci ve ram arasındaki veri aktarımı diğeri de işlemci ve çevre parçaları birleştiren I/O Bus'dır. Çevre kartların iletişimini de sağlayan I/O bus'da işlemciye ulaşmak için System Bus'ı kullanır. Anakart üzerinde yer alan Bridge yani köprü çipsetler I/O bus'ı System bus'a bağlar.
Sistem Bus
Sistem Bus işlemci ve ram'i ve arada olabilecek L2 önbelleği birbirine bağlar. Diğer I/O bus'da bu yol üzerinden işlemciye giriş/çıkış yapar. System Bus kullanılan işlemciye göre farklılık gösterir. İşlemcinin tipi system bus'un genişliğini ve hızını belirler. Ne kadar hızlı System bus kullanılırsa sistemin hızı ve diğer parçalarla haberleşmesi de o derecede artar. Eski bilgisayarlarda kullanılan 486 işlemciler 25 MHz bus hızına sahipken, Pentium işlemciler bu hız barajını 66 MHz'ye yükselttiler. Pentium II işlemciler ve diğer yeni geliştirilen işlemciler de bu hızı 100 MHz hızına kadar yükselttiler. Bu hızda çalışabilmek için 100 MHz destekli PC100 SDram kullanılması gerekiyor.
Çipsetler
Çipset anakartın üzerinde yer alan bir dizi gelişmiş işlem denetçileridir. Bu denetçiler anakartın üzerindeki bilgi akış trafiğini denetler. Çipsetlerdeki gelişmeler işlemcilerdeki gelişmelere paralel olarak ilerlerler. Yeni bir ram yada bus geliştirildiği zaman bunu işlemciye aktaracak olan çipsetler de geliştirilir. Pentium işlemciler için farklı çipset üreticileri mevcuttur. Bunlar Intel, SIS, Opti, Via ve ALi'dir.
I/O Bus
İngilizce'de I/O, Input/Output'un kısaltılmış hali olarak kullanılır ve giriş/çıkış diye Türkçe'leştirilebilir. Bilgisayarın dış dünyayla ve kullanıcısıyla iletişimini sağlayan tüm giriş/çıkışlar bu yolla yapılır. Klavye, fare, ses kartı, ekran kartı, modem, monitör, disk sürücüler bu yolla anakarta bağlanırlar. Günümüz bilgisayarlarında dört farklı I/O bus çeşidi yer alır. Bunlar ISA, PCI, USB ve AGP 'dir.
ISA bus en eskisi ve en yavaşıdır. 16 bitlik iletişim kullanan kartlar tarafından kullanılır. Bu kartlar ethernet kartları, ses kartları ve modemlerdir( PCI olan ses kartı,ethernet ve modemler de vardır). Eskiden kullanılan 386 ve 486 işlemcili anakartlarda da yer alır.
PCI bus, daha hızlı olan güçlü bir veri aktarım yoludur. 64 bit veri aktarımı yapar. Ekran kartları, ses kartları, modemler, ethernet kartları, SCSI kontrol kartları ve başka bir çok kart bu yolu kullanır.
USB bus Universal Serial Bus'ın kısaltılmış halidir. En yeni veri aktarım yoludur. Günümüzde bu bus yolunu kullanan kart ve parçalar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. Web kameraları, Infra Red portlar ve yeni üretilen bazı ekipmanlar bu yolla bağlanırlar. AGP, Accelerated Graphics Port'un kısaltılmış halidir. Sadece yeni geliştirilen ekran kartlarını sisteme bağlamak için kullanılır. Günümüzdeki yaygın bilgisayarlar 66 MHz bus hızında çalışırlar. Bu yüksek hız anakart üzerinde bir çeşit elektronik gürültüye ve bazı problemlere yol açar. Genişleme kartlarına ulaşımda bu hız yüksek ve hızlıdır. En yeni ve en hızlı genişleme kartları 40 MHz hızında çalışabilir. Bu yüzden anakartın üzerindeki System bus hızı çevre kartlarla problemsiz iletişim için yeniden düzenlenmek zorundadır.
I/O bus yolları fiziksel olarak elektronik devre üzerinde yer alan çizgiler aracılığıyla iletişim kurar. Data track adı verilen çizgiler bir seferde bir bit iletirler. Address Track'leri verinin nereye gönderileceğini belirler. Diğer çizgi yani track'ler de senkronizasyon,i voltaj ve denetleme sinyallerini gönderip alırlar. Bus yolları aracılığıyla veri gönderimi yapılırken adres belirtilmesi gerekir. Veri akışında önce adres çizgilerinden adres daha sonra da data çizgilerinden veri gönderilir. Bus hızını ve genişliğini data çizgilerinin sayısı belirler. Isa bus da 16 adet data çizgisi vardır. Günümüz PC'leri birim zamanda 32 bit gönderimi yapmak üzere tasarlanmışlardır. Isa bus birim zamanda 16 bit gönderebildiği için anakartın beklemesi gereken bir süre oluşmaktadır. Anakart 32 bitlik bilgiyi Isa bus'dan iki seferde alabilmektedir. Bu arada geçen sürede Isa bus Wait State durumunu anakarta bildirir. Bu işlemciye "Bekle biraz kalanını birazdan göndericem" demektir. Yavaş bir Isa kart sistemin tüm hızını bu yolla oldukça düşürebilir.
ISA
1984 yılında geliştirilmiş bir bus veri yoludur. ISA Industry Standard Architecture'ın kısaltılmış halidir. Isa aslında IBM'in XT veriyolunun geliştirilmiş bir halidir. XT veriyolu 8 bitlik iletişim kabul eden en eski veri yollarından biridir. Isa 16 bit genişliğinde en fazla 8 MHz hızında çalışabilmektedir. Teorik olarak 8 Megabit saniyede transfer yapabilmektedir. Pratikteyse en fazla 1 yada 2 Megabit hızında çalışabilmektedir. Isa slotlar hızlı iletişime ihtiyaç duymayan seri, paralel portlar ve yaygın olarak kullanılan Sound Blaster uyumlu ses kartları için kullanılmaktalar.
MCA
1987 yılında Micro Channel Architecture adıyla piyasaya sürüldü. IBM tarafından lisansı alındığı için IBM dışındaki bilgisayarlarda kullanılamadı. Bu yüzden de çok fazla yaygınlaşamadı. 32 bit genişliğinde veri aktarımına imkan sağlıyordu. 40 MBps hızında çalışabiliyordu. Saat frekansı olarak da 10.33 MHz hızına ulaşıyordu. Bu bus yolunu kullanan çok fazla kart geliştirilmedi. Zamanına göre ilerici bir gelişme olmasına rağmen yaygınlaşmadı.
EISA
1988-89 arasında geliştirildi. Bu veriyolu için ortaklık kuran 9 farklı firma (AST, Compaq, Epson, Hewlett-Packard, NEC, Olivetti, Tandy, Wyse ve Zenith) tarafından geliştirildi. Amacı IBM'in MCA'sına cevap vermekti. EISA 32 bit genişliğinde 8 MHz hızında çalışabilen bir bus veri yoluydu. MCA gibi çok fazla yaygınlaşamadı. EISA kartlar Isa'yla uyumlu olduklarından dolayı Isa kartlar EISA slotlara yerleştirilebiliyordu. EISA slotlar halen sunucu tipi bilgisayarlarda kullanılıyor.
Vesa Local Bus
Kısaca VLB olarak da adlandırılıyor. Basit ve ucuz bir bus veri yoluydu.486 anakartlarda yaygınca kullanıldılar. 33 MHz hızında çalışabiliyordu. Vesa yaklaşık 120 farklı üretici tarafından geliştirildi. Çoğunlukla ekran kartları için kullanıldı. Bazı kartlarla uyum sorunları yaşadığından çok fazla rağbet görmedi.
PCI
PCI 1990'larda Intel tarafından geliştirilen en yaygın ve oturmuş veri yoludur. Peripheral Component Interconnect'ın kısaltılmış halidir. Aslında 32 bit genişliğinde olmasına rağmen 64 bit gibide çalışabilir. 33 MHz hızında çalışabilecek şekilde üretilmiştir. Her çeşit işlemciyle çalışabilecek şekilde tasarlandığından 486, Pentium, Pentium II ve diğer işlemcilerle beraber çalışabilmektedir. Tamponlu çalışacak şekilde üretilmişlerdir. İşlemcinin verdiği görevleri tamponda bekleterek önceki işleri bitirir. İşi bittiğinde tampondan yeni görevler alarak çalışmasına devam eder. Aynı şekilde işlemciye aktaracağı bilgileri tampona koyar ve işlemci sırası geldiğinde bu bilgileri tampondan alarak işleme devam eder. Tüm PCI kartlar Plug'n Play yani tak ve çalıştır özelliğine sahiptir. PCI kartlar kendi kendilerini konfigüre ederek sisteme kendilerini tanıtırlar. Güncel anakartların çoğunda yer alan IDE denetçileri de PCI bus veri yolunu kullanırlar. Bir sistemde normalde 3 yada 4 PCI slot bulunur. PCI bus halen geliştirilmeye devam edilmektedir. İçlerinde Intel, IBM ve Apple'nin bulunduğu bir grup bu veriyolunu her gün daha ilerletmekteler. AGP adı verilen veri yolu da aslında 66 MHz PCI bus'dan farklı bir şey değildir. Sadece ekran kartlarıyla kullanım için geliştirilmiştir.
|
Ara
